سوگواری برای عزیز از دست رفته
مجلس ترحیم، مجلسی است که خانواده و خویشان شخص درگذشته به منظور آمرزش‌خواهی، فاتحه‌خوانی یا ختم ترتیب می‌دهند. امروزه مسلمانان در سراسر ایران، به منظور فراهم آوردن امکان حضور دوستان و آشنایان برای اظهار هم‌دردی و عرض تسلیت به بازماندگان سوگوار، مراسم و مجالسی برپا می‌کنند که اولین و مهمترین مجلس ترحیم در سومین روز پس از خاکسپاری، در خانه متوفی یا مسجد یا تکیه برگزار می‌شود که برگزاری آن سابقه‌ای دیرینه دارد. معمولاً برگزاری مجلس ختم، شب هفت، شب چهل، و شب سال رواج بیشتری دارد.
آواز دشتی معمولا سوزناک و دلخراش است و این حالت دلخراش در دشتی بیشتر از شور نمود دارد
سوگواری برای عزیز از دست رفته از زمان های بسیار دور در ایران مانند تمامی فرهنگ های دیگر رایج بوده و هست. این سوگواری از زمان خاکسپاری متوفی شروع شده و گاه تا یک سال به طول می انجامد و طی مراسم مختلفی بستگان متوفی با برگزاری مراسم ختم مختلف، یاد او را زنده نگه داشته و برای او خیرات می فرستند. اکثر این مراسم در طول زمان به شکل اولیه خود باقی مانده اند و تغییرات اندکی در آنها صورت گرفته است. گروه های ترحیم عرفانی نیز با با حفظ شئونات اسلامی و تکیه بر آیین سنتی و عزاداری، سبک جدیدی از اجرای مراسم ترحیم را در مجالس ایجاد کرده اند به طوری که خواننده یا مداح برای اجرای مدح ها، مرثیه ها و تصنیف های سوزناک از نوازندگان همراه نظیر دف و نی و یا آهنگ های غمگین کمک می گیرد و مراسم سوگواری و یادبود شکوه بیشتر و غمگین تری پیدا می کند.
